Rozstanie rodziców to trudny okres dla każdego dziecka. W tym momencie niezwykle ważne jest by rodzice utrzymywali ze sobą dobre albo przynajmniej poprawne relacje. Niestety często bywa tak, że rodzic zraniony nie potrafi zdystansować się od własnych uczuć i podejmuje działania, które nie mają nic wspólnego z dobrem jego dziecka. Sytuacja taka ma miejsce, gdy rodzic, u którego dziecko przebywa, utrudnia lub uniemożliwia kontakty drugiemu rodzicowi. Co w takiej sytuacji może uczynić rodzic pokrzywdzony zachowaniem byłego partnera?
Gdy rodzice nie potrafią samodzielnie wypracować porozumienia co do ich wspólnego dziecka, wówczas nie pozostaje nic innego złożyć w sądzie wniosek o ustalenie kontaktów. W orzeczeniu zostaną określone sposoby kontaktowania, konkretne dni i godziny i miejsca spotkań, a także kwestie związane z odbiorem i odprowadzaniem dziecka po spotkaniu.
Jednak nierzadko jeden z rodziców nie wywiązuje się z ustaleń zawartych w postanowieniu sądu i nadal utrudnia lub uniemożliwia kontakty drugiemu. Jeżeli rozmowa nie odniesie skutku rodzic, któremu przysługuje prawo do kontaktów z dzieckiem może je wyegzekwować na drodze sądowej. Kodeks postępowania cywilnego przewiduje środek prawny, który ma na celu zdyscyplinować rodzica utrudniającego kontakty – sankcję pieniężną za naruszenie obowiązku w przedmiocie kontaktów z dzieckiem.
Zgodnie z art. 59815 Kodeksu postępowania cywilnego:
„Jeżeli osoba, pod której pieczą dziecko pozostaje, nie wykonuje albo niewłaściwie wykonuje obowiązki wynikające z orzeczenia albo z ugody zawartej przed sądem lub przed mediatorem w przedmiocie kontaktów z dzieckiem, sąd opiekuńczy, uwzględniając sytuację majątkową tej osoby, zagrozi jej nakazaniem zapłaty na rzecz osoby uprawnionej do kontaktu z dzieckiem oznaczonej sumy pieniężnej za każde naruszenie obowiązku.”
Rodzice często zapominają, że kontakty z dzieckiem są nie tylko ich uprawnieniem, ale i obowiązkiem. Postępowanie dotyczące wykonywania kontaktów można wszcząć także przeciwko rodzicowi, który zrywa kontakt z dzieckiem. Wniosek o egzekucję kontaktów można złożyć również w sytuacji, gdy osoba, której kontaktów całkowicie zakazano, narusza ten obowiązek.
Postępowanie o wykonywanie kontaktów z dzieckiem może przebiegać dwuetapowo. Pierwszy etap to wniosek o egzekucję kontaktów, który składa się do wydziału rodzinnego sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania lub pobytu małoletniego dziecka. Przedmiotowy wniosek podlega opłacie w wysokości 40 zł. W uzasadnieniu pisma należy opisać na czym polega utrudnianie kontaktów przez drugiego rodzica, wskazać przykłady. Gdy sąd uwzględni wniosek, w postanowieniu określi jaką kwotę za każde naruszenie będzie musiał zapłacić rodzic utrudniający kontakty.
W sytuacji gdy rodzic, któremu sąd zagroził nakazem zapłaty, nadal utrudnia kontakty drugi rodzic będzie mógł żądać zapłaty odpowiedniej sumy pieniędzy za naruszenie jego uprawnień. By zainicjować drugi etap rodzic jednak będzie musiał złożyć do sądu wniosek o ukaranie osoby nie wywiązującej się z nakazów opisując zachowania, które będą skutkować nałożenie kary. Sąd po przeprowadzeniu postępowania i uznania, że naruszenia są zawinione nakaże zapłatę oznaczonej sumy do rąk rodzica uprawnionego do kontaktu.
Postępowanie opisane powyżej może być zainicjowane wyłącznie na wniosek osoby uprawnionej – jednego z rodziców. Oznacza to, że sąd nie wszczyna postępowania z urzędu. Zatem to rodzic, którego kontakty są utrudniane musi wykazać się inicjatywą i podjąć kroki, które przymuszą drugiego rodzica do wykonywania ciążących na nim obowiązków bądź, gdy obowiązki w zakresie kontaktów z dzieckiem nie są realizowane.
Radca prawny Marta Tomala